We werken toe naar een vitale regio. Gezondheid is een belangrijke basis en daar willen we op inzetten. Positieve gezondheid is het vertrekpunt voor gezondheidsbevordering en welbevinden van onze samenleving. Positieve gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies. Met die bredere benadering willen we bijdragen aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren.
Domein overstijgend
Gezondheid raakt aan meerdere gemeentelijke domeinen. Om een blijvende verandering op een gezondheidsvraagstuk te bereiken is een brede aanpak nodig. Dat vraagt om samenhang en afstemming van beleidsmaatregelen over verschillende gemeentelijke domeinen heen. Vanuit het sociaal domein is daarom bijgedragen aan de ontwikkeling van de omgevingsvisie door deelname aan de projectgroep omgevingsvisie. Vanuit sociaal domein en fysiek domein is gezamenlijk inzet geleverd in het opgaveteam Brede SPUK (zie 5 akkoorden en brede SPUK).
Aandacht voor achterliggende problematiek
Er kan sprake zijn van achterliggende problematiek, bijvoorbeeld armoede, schulden, problemen rondom huisvesting, eenzaamheid, werkloosheid, een beperking, waardoor inwoners meer dan gemiddeld met uitdagingen geconfronteerd worden. Van deze inwoners wordt nog meer gevraagd van hun vermogen om met uitdagingen om te kunnen gaan en regie te kunnen voeren. Dit betekent dat er vanuit de beleidsterreinen jeugd en onderwijs (programma 4), sport (programma 8) en inkomen en participatie (programma 6) aandacht is voor (positieve) gezondheid. Een voorbeeld hiervan is de buurtsportcoach die de verbinding maakt naar vergoedingsmogelijkheden bij gezinnen die door schulden of armoede drempels ervaren om te bewegen. Of inwoners die hulp krijgen vanuit schulddienstverlening met aandacht voor het versterken van een gezonde leefstijl.
Brede SPUK-sport, bewegen, cultuur, gezondheid en sociale basis
In 2023 is de brede SPUK-sport, bewegen, cultuur, gezondheid en sociale basis beschikbaar gekomen. Deze SPUK-regeling maakt het voor gemeenten mogelijk om stevig en meer in samenhang in te zetten op preventie. De SPUK-regeling bundelt geldstromen die zich richten op het stimuleren van gezondheid, sport en bewegen, preventie en het versterken van de sociale basis. Daarmee worden afspraken gefinancierd die zijn gemaakt in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), het Preventieakkoord, het Sportakkoord en het Woonzorgakkoord. Op alle thema's van de brede SPUK werd in de gemeente Emmen al ingezet. Daarom zijn op alle thema's middelen aangevraagd en volledig toegekend. In 2023 is een start gemaakt met integrale aanpak van sport, bewegen, cultuur, gezondheid en sociale basis. Er is een plan opgesteld dat door VNG geaccordeerd is en daarmee zijn de geoormerkte middelen voor 2024 tot en met 2026 beschikbaar. Er is een domeinoverstijgend opgaveteam geformeerd. In de aanpak ligt de focus op kinderen, jongeren en hun ouders en kwetsbare seniore inwoners. In de aanpak is aandacht voor gedrag en de sociale en fysieke omgeving. De aanpak is erop gericht om in de gebieden te komen tot passend preventie aanbod op basis van data, duiden dialoog en doen. Daarbij gaat het om het terugdringen van gezondheidsverschillen, gezonde leefomgeving, gezonde leefstijl, mentale gezondheid, vitaal ouder worden, versterken van de sociale basis, de thema's van het sportakkoord, het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WoZo) en preventie in het zorgstelsel.
Voor 2023 zijn niet alle beschikbare middelen besteed. Met name omdat voor de buurtsportcoaches, door de late mogelijkheid van de aanvraag, geen cofinanciering meer mogelijk was. De niet bestede middelen vloeien terug naar het Rijk. De inzet op sport, bewegen en cultuur bestaat uit het sportakkoord en de Brede Regeling Combinatie-functionarissen. Dit zijn onderdelen van programma 8. Ook wordt verbinding gemaakt met de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario Jeugd en Gezin dit zijn onderdelen van programma 4. Het budget van het preventie akkoord voor 2023 (60.000 euro) is doorgeschoven naar 2024.
Integraal zorgakkoord
Ook in het Integraal Zorgakkoord (IZA) zijn afspraken gemaakt over preventie. De brede SPUK-regeling en de financiering uit het IZA-akkoord vullen elkaar aan. Beide akkoorden vragen extra aandacht voor het terugdringen van vermijdbare gezondheidsverschillen bij kwetsbare groepen.
In Drenthe werken sinds het voorjaar van 2023 diverse partners uit zorg en welzijn, gemeenten en zorgverzekeraars binnen een programmaraad samen in het kader van het Integraal Zorg Akkoord. De procesregie ligt bij de VDG-themagroep Goede en Bereikbare Zorg. Er is een programmastructuur neergezet met een programmamanager en een programmagroep. De middelen voor de inzet van gemeenten ten behoeve van het IZA worden middels een SPUK uitgekeerd aan de mandaatgemeente. De gemeente Emmen is hiervoor gemandateerd door de 11 andere Drentse gemeenten.
In juni 2023 is door de programmaraad een regiobeeld opgeleverd. Vanuit het regiobeeld zijn 6 prioritaire opgaven vastgesteld. Deze prioritaire opgaven zijn gezonde leefstijl, vitaal ouder worden, van kwetsbaar naar veerkracht, mentale gezondheid, zorgtransitie en toegankelijkheid en arbeidsmarktvraagstukken. Met input vanuit schrijfteams heeft de programmaraad in december een regioplan opgeleverd. Medio 2024 wordt op basis van het regioplan een werkagenda opgeleverd.
Vanuit de gemeente Emmen is bijgedragen aan de schrijfteams leefstijl, mentale gezondheid en arbeidsmarktregio. Voor 2024 wordt vanuit Emmen bijgedragen aan enkele schrijfteams voor de ontwikkeling van de werkagenda.
Actieplan Zorglandschap
Het Actieplan Zorglandschap liep tot en met december 2022. In 2023 is gewerkt aan borging van de projectresultaten. Het Innovatienetwerk Welzijn en Zorg (IWZ) is geborgd in de Greenwise Campus. De afstemming rondom Toekomstbestendige Eerstelijnszorg is geborgd in de afstemming tussen de gemeente en Dokter Drenthe. Het aanjagen van de beoogde transformatie en verbinden van de initiatieven is nu onderdeel van het lokale proces van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en Integrale Zorgakkoord (IZA).
Werk en participatie
De arbeidsmarkt is flink in beweging. Het personeelstekort zorgde er het afgelopen jaar voor dat werknemers in een sterkere positie verkeerden dan voorheen. Er was echter ook sprake van een mismatch op de arbeidsmarkt. Het aantal moeilijk te vervullen vacatures nam toe. Mede hierdoor werden onder andere om- en bijscholing, de aanpak jeugdwerkloosheid en de inzet van het regionaal mobiliteitsteam in toenemende mate belangrijk. We willen zoveel mogelijk mensen regulier aan het werk krijgen of op een andere manier van betekenis laten zijn als betaald werken (nog) niet kon. Enerzijds om iedereen in de gelegenheid te stellen mee te doen en dit naar verwachting preventief werkt, anderzijds om aan de vraag naar arbeidskrachten in de regio te voldoen.
Basisrapport Divosa Benchmark Werk en Inkomen, december 2023, “Emmen”
Emmen scoort voor de uitstroom uit de bijstand naar werk hoger (49%) in vergelijking met gemeenten van de eigen grootteklasse (35%) en andere organisaties (35%). Ten opzichte van voorgaande jaren nam het percentage wel af. De mensen die kunnen werken, hebben een baan. Bij de groep waarbij de afstand tot de arbeidsmarkt groter is, kost het proces meer aandacht en begeleiding. De focus is in 2023 meer komen te liggen bij deze groep mensen, overeenkomstig het speerpunt in het beleidsplan Sociaal Domein ‘Erbij horen en meedoen in Emmen! Als we kijken naar het gemiddelde uitstroompercentage van de algemene bijstand zien we dat Emmen daarin iets lager scoort gelet op de eigen grootteklasse, namelijk 1,9%. Andere gemeenten van dezelfde grootte komen uit op 2,1%.
Loonkostensubsidie
Voor het jaar 2023 was een toename van 40 uitkeringen verwacht. In werkelijkheid zijn er 131 uitkeringen minder zijn verstrekt. Dit komt mede doordat er meer inwoners zijn ondersteund door middel van loonkostensubsidies (inclusief Baan Afspraakbanen). De uitgave voor loonkostensubsidies zijn hoger dan begroot (€ 250.000 extra), maar dit heeft een positieve werking op het aantal verstrekte uitkeringen (voordeel van € 3 miljoen).
Dit instrument is aantrekkelijk vanwege twee redenen. Ten eerste omdat het de mogelijkheid biedt aan inwoners met een arbeidsbeperking om (deels) te gaan werken. Het verschil tussen de loonwaarde en het minimumloon wordt daarbij vergoed. Het tweede voordeel is, dat loonkostensubsidie door het Rijk wordt vergoed aan gemeenten. Hiermee hebben we ook ingespeeld op de ontwikkelingen waar in programma 6 aan wordt gerefereerd: steeds meer inwoners komen door de stijging van kosten niet rond, met een mogelijke toename van inkomensondersteuning tot gevolg. Inzet op betaald werk kan hier een positieve bijdrage aan leveren.
Samenwerkingsverband AT7
Ook moest het makkelijker worden om van gesubsidieerd werk naar betaald werk te gaan. Belemmeringen naar werk moesten zoveel mogelijk worden weggenomen. Hiervoor is bijvoorbeeld een tool ingezet die gericht is op het in kaart brengen van de armoedeval. Per individu wordt beoordeeld wat de financiële gevolgen zijn als men weer aan het werk gaat of meer uren gaat werken. Door in kaart te brengen wat de financiële gevolgen zijn, kan een armoedeval voorkomen worden.
Mensen, die (nog) geen loonvormende arbeid konden verrichten hebben we begeleid naar vormen van arbeidsmatige dagbesteding of vrijwilligerswerk. Het project Menssupport is hier een goed voorbeeld van, dat zeer succesvol van de grond gekomen is. Inwoners kunnen zich hiermee gemakkelijker ontwikkelen en bewegen in een sluitende en samenhangende keten van werk en participatie (“Simpel switchen in de Participatieketen”). Hiervoor willen we de komende jaren het samenwerkingsverband AT7 (Menso BV en Emco) verder uit bouwen, de dienstverlening verder professionaliseren en de keten versterken.
