Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing

2.2.1. Algemeen
De benodigde weerstandscapaciteit wordt onder andere berekend op basis van inschatting van risico’s met behulp van de module Naris. De reden hiervoor is dat we gebruik willen kunnen maken van risicosimulatie in Naris (de Monte Carlo berekening). Dit omdat niet alle risico’s zich gelijktijdig en in volle omvang voordoen. Uitzonderlijke en grote risico’s zoals bijvoorbeeld Wildlands, corona en de grondexploitatie worden buiten de Monte Carlo simulatie gehouden en afzonderlijk berekend. Dit omdat deze risico’s zich niet verhouden tot de omvang van andere risico’s en daarmee afbreuk zou doen aan de bruikbaarheid van de uitkomsten.

2.2.2. Wildlands
Op 28 maart 2019 heeft de raad ingestemd met het Businessplan Wildlands en het hierin voorgestelde
scenario, herstructurering. Bij de jaarrekening 2018 is mede om die reden, voor de bepaling van het
benodigde gemeentelijk weerstandsvermogen inzake het risico Wildlands, er voor gekozen dit in afwijking
van de gangbare gemeentelijke systematiek buiten de Monte Carlo berekening gehouden. Dit omdat dit risico
zich niet verhoudt tot de omvang van de andere risico’s en daarmee afbreuk zou doen aan de bruikbaarheid
van de uitkomsten. Het bepalen van het risicoprofiel omtrent de belangen in Wildlands vergt maatwerk.

De gemeente heeft hiertoe een berekening gemaakt van de eventuele liquiditeitsbehoefte van Wildlands in
een worst-case scenario van 800.000 bezoekers[1] en op basis van 4 jaar overbrugging. Hiervoor is gekozen
op basis van een bij het Businessplan Wildlands uitgevoerde gevoeligheidsanalyse. Hierbij is een aantal
scenario’s doorgerekend (gelijkblijvende yield, gelijkblijvende horeca en retailbestedingen, een lagere
realisatie van voorgenomen bezuinigingen en een gelijkblijvend lager bezoekersaantal van 800.000). Hieruit
blijkt dat het lagere bezoekersaantal de belangrijkste variabele is.

De berekening die we hanteren voor de bepaling van het risico is als volgt:

• het gemiddelde liquiditeitstekort per jaar bepalen over een periode van 4 jaren (2024 t/m 2027) in dit

geval € 3.704.120;

• hierin blijven de hogere energiekosten ook in de jaren na 2024 stijgen (geen correctie doorgevoerd zoals wel bij de NCW berekening het geval is);
• uitgaan van een geleidelijke afbouw in 4 jaar nemen we het 1ste jaar 100% - 2e jaar 75% - 3e jaar 50% - en 4e jaar 25% van het jaarrisico mee;
• in totaal is dit 250% van het jaarbedrag, oftewel een factor 2,5.

Hiermee komt het benodigde weerstandsvermogen, specifiek voor het risico Wildlands, bij de jaarrekening

2023 uit op 2,5 x € 3,7= € 9,3 miljoen (was € 8,5 miljoen).

Daarnaast werken we sinds de jaarrekening 2021 met een zogeheten ondergrens voor het benodigd
weerstandsvermogen. Deze ondergrens is bepaald op 5% van de uitstaande leningenportefeuille per 31/12
van het betreffende boekjaar. Bij de jaarrekening 2023 gaat het dan om een bedrag van € 3,1 miljoen (5% van
€ 62,2 miljoen).

Mocht in enig jaar het benodigd weerstandsvermogen op basis van de systematiek onder deze ondergrens
komen te liggen, dan hanteren we het bedrag van de ondergrens als aan te houden weerstandsvermogen.

Om de toegenomen belangen en de financiële positie van de gemeente Emmen in Wildlands zeker te stellen
en gezien het economisch en maatschappelijke belang van Wildlands voor de regio, is
de governancestructuur aangepast. Hiertoe zijn nadere voorwaarden verbonden aan de verstrekte
geldleningen. De governancestructuur is aangepast op basis van de volgende uitgangspunten:
• het vereenvoudigen van de bestuurlijke structuur en toezicht;
• het vergroten van de betrokkenheid en de bevoegdheden van de gemeente ;
• het werken vanuit een risicomanagementmodel;
• de huidige “observer of the board” vervult namens de gemeente een rol in de governancestructuur;
• een nader uitgewerkte en aangescherpte monitoring.
De door de raad in 2016 vastgestelde monitoringsystematiek is daarmee in 2019 herzien. De aansturing/
monitoring is daarmee verbeterd.

Tot slot merken wij op dat het inschatten van dit risico, ook bij de nu gekozen maatwerkberekening, erg
complex, omvangrijk en gevoelig is en blijft.

2.2.3. Grondexploitaties
Bij de jaarrekening 2022 is door de raad een algemene reserve grondexploitaties ingesteld en is het resultaat
2022 op grondexploitaties ad € 6,5 miljoen hier in gestort. Deze algemene reserve grondexploitaties wordt
meegeteld als weerstandsvermogen. Vanaf het jaar 2023 worden de resultaten op de grondexploitaties aan de
algemene reserve grondexploitatie toegevoegd. Het in 2023 gestorte resultaat is € 3,5 miljoen.

De ondergrens van de in te stellen reserve wordt gekoppeld aan het jaarlijks te bepalen risico voor
grondexploitaties die een langere looptijd hebben dan 10 jaar. De risicoberekening m.b.t. grondexploitatie
per 31-12-2023 geeft een bedrag van € 4,8 miljoen. Dit bedrag nemen wij mee in de berekening van het
benodigd weerstandsvermogen.

2.2.4. Overige risico’s volgens risicoprofiel (excl. Wildlands en grondexploitaties)
Om de overige risico's in kaart te brengen is een risicoprofiel opgesteld. Via inventarisatie zijn alle financiële
risico's in kaart gebracht. Daarnaast onderkent de gemeente nog kwaliteits- en imagorisico's die 'niet
financieel' van aard zijn, of waarvan de omvang op dit moment niet te bepalen valt. In het onderstaande
overzicht worden de risico’s boven de zogenaamde rapportagegrens gepresenteerd (zie figuur hieronder:
risicokaart en rapportagegrens).

De risico’s die vallen boven de zogenaamde rapportagegrens worden in onderstaande tabel weergegeven

Bedragen x € 1.000

Toelichting risico fluctuaties in overheidsuitgaven die doorwerken in de algemene uitkering
De hoogte van de algemene uitkering is moeilijk te beïnvloeden en te voorspellen. De rijksfinanciën staan onder druk en waardoor er mogelijk door het Rijk moet worden bezuinigd. De algemene uitkering kan daardoor lager uit vallen dan in eerste instantie is opgenomen in de begroting. Uit ervaring van de afgelopen jaren blijkt dat een afwijking van 1% al snel aan de orde is. Derhalve is een risico opgenomen van € 2,5 miljoen.

Overige risico’s
Naast het in bovenstaande tabel genoemde risico, die boven de rapportagegrens valt, zijn voor de berekening van het risicoprofiel ook de volgende risico’s meegenomen. Deze risico’s vallen onder de rapportagegrens, zoals opgenomen in het bovenstaande figuur, te weten:

• REP regionaal bijdrage van het Rijk.
• Stadionbedrijf Emmen B.V.
• 5-Jaarlijkse afrekeningen van het openbaar en bijzonder onderwijs.
• Invoering Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging Bouw.
• Extra kosten RUD vanwege invoering Omgevingswet.
• Risico op (grote) financiële afwijkingen op de BUIG.
• Negatieve waarde  - ontwikkeling grote objecten.
• Gebruik WMO voorzieningen wijkt af door effecten vergrijzing en wachtlijsten op andere plekken in de zorg.
• Lagere legesopbrengsten vanwege minder bouwactiviteiten.
• Mogelijke hogere cofinanciering Brede Regeling Combinatiefuncties.
• Onvoldoende zekerheids-/ garantiestelling leningen.
• Eigen Risicodragerschap - wettelijke aansprakelijkheid.
• Marktrente ontwikkelingen (gevoeligheid van rentestanden voor economische ontwikkelingen).

Risicosimulatie
Op basis van de ingevoerde risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie wordt toegepast,
omdat het reserveren van het maximale bedrag van € 23.277.000 ongewenst is. De risico's zullen immers
niet allemaal tegelijk en in hun maximale omvang optreden. Uit de risicosimulatie volgt dat bij een
zekerheidspercentage van 90% zeker is dat alle opgevoerde risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag
van € 10.271.000 (benodigde weerstandscapaciteit vanuit het risicoprofiel).

2.2.5. Samenvatting benodigde weerstandscapaciteit
In totaal bestaat de benodigde weerstandscapaciteit uit drie delen, te weten:

De norm is dat het aanwezige weerstandsvermogen ruim voldoende moet zijn (de beschikbare weerstandscapaciteit moet minimaal 140% zijn van het benodigde weerstandsvermogen). In dit geval is dat een bedrag van € 24.371.000 * 140% = € 34.119.000.