SAM-beleid
Hoewel het aantal bijstandsgerechtigden in Emmen daalt, hebben we het afgelopen jaar gezien dat steeds meer inwoners moeite hebben om in de basisbehoeften te voorzien. Om meer inwoners in aanmerking te laten komen voor onze minimaregelingen heeft de raad de inkomensgrens die van toepassing is verhoogd naar 120% van de bijstandsnorm en is tegemoet gekomen in de energiekosten van huishoudens met een laag inkomen. Daarnaast hebben we ingezet op vroegsignalering van schulden. Hierdoor zien we de vraag naar schulddienstverlening stijgen (22,7% in 2023).
Ondanks dat we op verschillende terreinen meer hebben ingezet, zien we op het schulden-, armoede en minimabeleid (SAM-beleid) een voordeel van € 824.000. Dit zit op drie onderdelen: (1) Doe Mee Webshop ; (2) subsidieverstrekkingen , en; (3) bijzondere bijstand .
1 Doe Mee Webshop (minimaregelingen)
De inkomensgrens om in aanmerking te komen voor een budget voor de Doe Mee webshop vanuit de stimuleringsregeling en de participatieregeling schoolgaande kinderen is per 1 januari 2024 door uw raad bij verordening opgehoogd naar 120% van het wettelijk sociaal minimum. In de begroting voor het jaar 2023 is echter wel al rekening gehouden met de nieuwe inkomensvoorwaarden. Hierdoor is er een voordeel van € 300.000. Ook blijft de bestedingsquote iets achter bij de ambitie die we hebben gesteld, respectievelijk 92,4% ten opzichte van de 96% die we na streven. We hebben het afgelopen jaar rechthebbenden op verschillende manieren benaderd om de regeling onder de aandacht te brengen. De verwachting is dat door de verhoging naar 120% en communicatie daarover na vaststelling van de verordening in januari 2024 er een nadrukkelijke stijging zal zijn van het gebruik van de regeling (in 2023 is wel gewerkt met de inkomensgrens van 120% van het wettelijk sociaal minimum).
2 Subsidieverstrekkingen ten behoeve van armoedebestrijding en financiële zelfredzaamheid
Voor het jaar 2023 is er een voordeel van € 300.000. Er is wel meer subsidie verstrekt in 2023 ten opzichte van het jaar 2022 (stijging van 16%). Desondanks is er minder uitgegeven dan voor 2023 begroot, omdat extra subsidieaanvragen uitbleven. Alle gevraagde subsidies voor armoedebestrijding en financiële zelfredzaamheid voor 2023 zijn toegekend. In 2024 willen we nadere regels publiceren, waarin de doelen en inspanningen over de opgave Rondkomen van ‘Erbij horen en meedoen in Emmen!’ worden opgenomen. We verwachten dat de regeling gaat zorgen voor meer bekendheid en een evenwichtiger speelveld van de subsidieverstrekkingen.
3 Bijzondere bijstand
In 2022 is er een dalende trend ingezet voor de uitgaven van bijzondere bijstand, die zich heeft doorgezet in 2023. Dit komt naar verwachting mede door de acties die we hebben uitgezet om inwoners, in plaats van naar bewindvoering, naar lichtere vormen van financiële ondersteuning door te laten stromen wat zorgt voor een daling in bijzondere bijstand van bewindvoeringskosten. Daarnaast valt ook de bijzondere bijstand voor kinderopvang op grond van sociaal medische indicatie lager uit. In het algemeen zorgt een daling van het aantal rechthebbenden op algemene bijstand voor een lager beroep op bijzondere bijstand. Er is ingezet op het breder bekend maken van de bijzondere bijstand, bijvoorbeeld door onze partners in het maatschappelijk middenveld en ook tijdens de Geldmarkt. Toekomstig wordt gekeken of de beleidsregels voor bijzondere bijstand verruimd kunnen worden.
Kwijtschelding gemeentelijke belastingen
We bieden meer ruimte aan inwoners als het gaat om de vrijstelling van gemeentelijke belastingen (verruimen vermogensnorm, zoals de wet nu toestaat). Ondanks deze verruimingen is het aantal aanvragen (en toekenningen) voor kwijtschelding verminderd. Daarnaast is (sinds de invoering van diftar) het kwijtgescholden bedrag van de afvalstoffenheffing lager. Waar voorheen een vast bedrag werd kwijtgescholden, is dat nu alleen het vastrecht plus de aangeboden hoeveelheid afval. Ook onze inwoners met kwijtschelding helpen goed mee bij het scheiden van afval, waardoor het aantal aanbiedingen lager is dan vooraf werd ingeschat. Dat zorgt voor een overschot op de begroting.
Energiekosten en verduurzaming (Tijdelijke regeling energiekosten 2023 huishoudens en organisaties)
De tijdelijke regeling voor huishoudens is volledig afgewikkeld bij Berap II-2023 en ten dele voor de maatschappelijke organisaties. Dit betekent dat er met Berap II-2023 voor grootboekrekening 61081 in totaal een correctie is gemaakt van 5 miljoen naar het reserve calamiteitenfonds. Wat nu nog voor ligt is de afwikkeling van het saldo van € 547.232. Dit bedrag is nodig om de verduurzaming voor de maatschappelijke organisaties af te wikkelen. Dit bedrag dat in 2023 overblijft moet in de reserve worden gestort en in 2024 worden ingezet, conform het genomen collegebesluit ‘Wijzigen noodfonds maatschappelijke organisaties’ - zaaknummer 352138-2023. In het boekjaar 2024 wordt dus een begrotingswijziging gemaakt ten laste van de reserve en ten gunste van uitgaven op grootboekrekening 61081. De verlenging voor het aanvragen duurt tot 30 juni 2024. De prognose is dat dit bedrag grotendeels zal worden besteed.
Energietoeslag 2023
Voor de uitvoering van energietoeslag 2023 hebben we € 10.199.429 ontvangen van het Rijk. In 2023 hebben we 5.560 huishoudens in onze gemeente met een inkomen tot 120% van de toepasselijke bijstandsnorm de volledige energietoeslag van € 1.300 uitbetaald. Dit is 71% van het aantal rechthebbende huishoudens in onze gemeente. Het bedrag dat overblijft in 2023 is conform het raadsbesluit van 21 december 2023 in de reserve gestort en wordt ingezet in 2024. Dit is een bedrag van € 2.731.565. De toeslag kan nog worden aangevraagd tot 1 april 2024 en uitbetaald tot 1 juni 2024. De verwachting is dat dit bedrag grotendeels zal worden besteed.
Schulddienstverlening en vroegsignalering
Er is meer ingezet op vroegsignalering van schulden, communicatie naar inwoners en samenwerking met ketenpartners. Hiermee verwachten we inwoners eerder te ondersteunen met de juiste hulp. In 2023 zien we hierdoor al een groei in het aantal aanmeldingen bij schulddienstverlening. De raad heeft bij de behandeling van de Begroting 2024 extra geld vrijgemaakt voor de inzet op vroegsignalering. Daarmee willen we een communicatiecampagne starten en verder investeren in het bereiken van meer inwoners met geldzorgen. Zo zijn er in 2023 met de rechtbank afspraken gemaakt over rechtstreeks doorverwijzen naar schulddienstverlening.