Het jaar 2023 was het eerste volledige jaar dat wij hebben gewerkt aan de realisering van onze ambities uit het Coalitieakkoord 2022-2026 en de Strategienota. We hebben veel bereikt en in deze terugblik gaan we daarop in. Niet altijd is het gelukt onze voornemens te realiseren. Dit wordt toegelicht in de afzonderlijke programma's.
Emmen in beeld: de regio telt
Dit jaar is een belangrijk en impactvol rapport verscheen waarin de regio centraal staat: Elke regio telt! Dit rapport laat zien dat het rijksbeleid van de afgelopen decennia onwenselijke verschillen tussen regio’s op het gebied van brede welvaart heeft doen ontstaan. De beleids- en financieringslogica van het rijk moet meer beantwoorden aan dat wat regio’s nodig hebben. Iets wat wij vanuit Emmen al jaren uitdragen. Vorig jaar hebben we vol ingezet om het belang en de kansen van Emmen op de kaart te zetten. We zijn goed aangesloten op de diverse regionale en landelijke overlegtafels om de belangen van Emmen en Zuidoost Drenthe hierin te vertegenwoordigen. Met de nieuwe Regio Deal Zuid en Oost Drenthe die op 1 november 2023 is gesloten, werken we in volle vaart door aan de brede welvaart en gelijke kansen.
Duurzaamheid, Energie en Klimaat
Na de energiecrisis in 2022 is 2023 extra ingezet op energiebesparing door bijvoorbeeld betere isolatie-maatregelen. We hebben dit jaar met de Energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen 5.971 huishoudens in onze gemeente bereikt.
De inspanningen op het gebied van de energietransitie zijn samengebracht in het programma Duurzaamheid, Energie en Klimaat dat in 2023 gestart is. We hebben in 2023 als kader hiervoor de energienota vastgesteld. In 2023 is met diverse subsidies en regelingen de verduurzaming van woningen gestimuleerd en hebben we met de industrie en bedrijven een overlegtafel ingericht met een uitvoeringsagenda. Met netbeheerders wordt afgestemd hoe de huidige netcongestie op het elektriciteitsnetwerk zo snel mogelijk kan worden opgelost. Klimaatadaptatie en Circulaire economie zijn de twee andere hoofdthema’s binnen het programma. Daar wordt gewerkt aan de einddoelen: klimaatadaptief en 100% circulair. In 2023 is het actieplan circulaire economie vastgesteld.
De wat abstracte toekomstbeelden over klimaatadaptie zijn door de werkelijkheid ingehaald en 2023 kenmerkte zich door perioden van extreme droogte en door perioden van extreme neerslag. Daardoor veranderen de traditionele groeiseizoenen en dit heeft een groot effect op het beheer van openbaar groen. Bij de kadernota 2023 is structureel 1 miljoen euro beschikbaar gesteld om adaptatie, vergroening en biodiversiteit integraal onderdeel uit te laten maken van alle afwegingen van de gemeente voor de fysieke leefomgeving. In 2023 is gestart met de ontwikkeling van een integraal beleidsplan openbare ruimte (IBOR). Hierbij worden inwoners en bedrijven nadrukkelijk betrokken, zodat meer bewustwording voor klimaatadaptatie ontstaat en bereidwilligheid tot het nemen van de juiste maatregelen op particulier terrein. Dat is ook noodzakelijk want we hebben het afgelopen jaar gemerkt dat de capaciteit intern, maar ook bij onze aannemers zodanig beperkt is dat we niet veel meer kunnen doen dan we nu doen. Hoewel de resultaten afgelopen jaar nog dichtbij de doelstellingen liggen is dit wel een risico voor de komende jaren.
Werken, Wonen en Welvaart
Een economie die werkt voor inwoners is wat we nastreven in de gemeente Emmen en waarin we als lokale overheid een rol voor onszelf zien. Economie gaat in Emmen over onze innovatieve ondernemers, maar ook over grote werkgevers. Ter versterking van de robuuste economische structuur en innovatie werken we samen met onze partners. Een ecosysteem in wording is Greenwise Campus. In 2023 hebben we de voormalige busremise aangekocht zodat we ook een fysieke plek hebben voor de Greenwise Campus. Maar nog belangrijker dan deze fysieke ruimte is de plek die deze ontwikkeling en ambitie inneemt in de toekomst van de gemeente Emmen en de regio. Kennisontwikkeling, innovatief vermogen, vernieuwend onderwijs en de samenwerking tussen partijen zijn de ingrediënten van die ontwikkeling die zich op vier gebieden richt: Circulaire Plastics, Slimme Maakindustrie, Energie(transitie) en Zorg, Welzijn & Technologie. Het is één van de voorbeelden van hoe de gemeente Emmen in 2023 innovatie en samenwerking vormgeeft en zo werkt aan de korte en lange termijn ambities van de gemeente Emmen.
De economie zien we als een vliegwiel voor de versterking van de leefbaarheid en de aantrekkelijkheid van onze gemeente. In 2023 gaven onze groeicijfers blijk van de juiste koers hierin. Met deze groei trekken we meer activiteit aan en die geeft nieuwe mogelijkheden om in onze gemeente te investeren. Investeren in menselijk kapitaal en duurzame inzetbaarheid is daarbij essentieel want er is schaarste op de arbeidsmarkt en dat drukt op termijn op het innovatieve vermogen. Dit is één van de doelstellingen van de Human Capital agenda waar we vanaf 2023 met noordelijke stakeholders uitvoering aan geven. Via het Just Transition Fund investeren we in bij- en omscholingsmogelijkheden van personeel in de mkb-sector.
We investeren in de aantrekkelijkheid van de gemeente als vestigingsplaats door lobby voor de Nedersaksenlijn en spoorlijn Emmen-Rheine. Ook door herstructering van centrumgebieden: zo is subsidie verkregen uit de Impulsaanpak Winkelgebieden en het Regiostedenfonds van provincie Drenthe.
Meer werk vraagt ook om groei van de woningvoorraad. We hebben verdere stappen gezet om de groei van 4000 extra woningen tot aan 2030, afgesproken in de Woondeal, te realiseren. We nemen regie op woningaantallen en woonvormen voor de afgesproken doelgroepen. In opvolging van de nieuwe woonvisie BuitengeWoon Thuis in Emmen is in 2023 een woningbouwmonitor opgeleverd. In 2023 zijn er 231 woningen toegevoegd en zochten we naar mogelijkheden om initiatieven op bestaande of te reactiveren nieuwbouwlocaties te faciliteren. Naast de Woondeal zijn er vanuit de Nationale Woon- en Bouwagenda meer ontwikkelingen zoals het programma ‘een Thuis voor iedereen’, dat heeft geleid tot een BOCE-brede Woonzorgvisie. In 2023 sloten we het Woonzorgakkoord met woningcorporaties, huurdersorganisaties en zorg- en welzijnspartijen.
Omgevingsvisie
Hoe we omgaan met de fysieke leefomgeving, met onder meer wonen, werken, gezondheid, verkeer en vervoer natuur en energie wordt deel van de Omgevingsvisie. In 2023 is de Uitgangspuntennotitie Omgevingsvisie Emmen vastgesteld in de raad. Alle belangrijke fysieke ontwikkelingen die de gemeente Emmen in gang zet komen samen in de Omgevingsvisie die de komende jaren vorm krijgt.
Erbij horen en meedoen in Emmen
In 2023 zien we dat de druk op voorzieningen blijft toenemen en op de betaalbaarheid ervan. Voorzieningen en de toegankelijkheid willen we in Emmen op peil houden. In 2023 is het herijkte beleidskader Sociaal Domein: ‘Erbij horen en meedoen in Emmen!’ vastgesteld. Rondkomen, je goed voelen en je ontwikkelen staan daarin centraal. ‘Positieve gezondheid’ en de bevordering van de brede welvaart vormen de inspiratiebronnen daarbij: hoe goed het gaat met mensen, wordt niet alleen bepaald door of het economisch goed gaat en of ze niks mankeren, maar vooral door mentaal welzijn, bestaanszekerheid, kansengelijkheid en een gezonde en veilige leefomgeving. Meedoen was reden voor de raad om de inkomensgrens voor de minimaregelingen te verhogen naar 120%. Vooral zodat kinderen kunnen meedoen. Dat wij waarde hechten aan participatie van jeugd blijkt ook uit de installatie in september 2023 van de kindergemeenteraad en de 2e kinderburgemeester. Tevens zijn er 7 kinderraden opgericht in dorpen/wijken.
In 2023 werkten alle gemeenten afzonderlijk en in regionaal verband aan de uitwerking van het landelijke Integraal Zorg Akkoord (IZA) en de Gezond en Actief Leven Akkoorden (GALA). In de gemeente Emmen sluit dit aan bij ons eigen centrale doel namelijk versterking van de sociale basis van inwoners en meer voor het collectief dan het individu werken.
Opvangtaken
In 2023 hield het tekort aan opvangplekken én het gebrek aan doorstroming in de asielketen als gevolg van woningnood in heel Nederland aan. De gemeente Emmen nam in 2023 haar verantwoordelijkheid bij de opvang van asielzoekers. Tegelijkertijd is er aanhoudende overlast van met name groepen jonge kansarme asielzoekers in Nieuw-Weerdinge. Het rijk stelde middelen ter beschikking om te kunnen investeren in veiligheid met meer blauw op straat, maar dat is geen structurele oplossing. Wij bleven ons in 2023 inzetten voor een landelijke fundamentele aanpak zoals de Spreidingswet.
In 2023 realiseerden we in totaal 424 extra plekken voor de opvang van ontheemde Oekraïners en daarmee is het totale aantal opvangplekken gegroeid van 575 naar 990. De 4e opvanglocatie aan de Weerdingerstraat is geopend en voor de locatie Angelsloërdijk is eind 2023 een nieuwe omgevingsvergunning aangevraagd en verstrekt, waarmee die opvanglocatie tot maart 2025 in gebruik kan blijven.
Naast opvang is het gelukt om in 2023 vraagstukken rond zorg, onderwijs en werk goed op te lossen. Samen met onze partners in die domeinen richtten we een huisartsenpost in, zijn de kinderen opgenomen in het reguliere onderwijs en is inmiddels 80% van de werkgerechtigde Oekraïners aan het werk.
Veiligheid en weerbaarheid
Emmen behoort objectief tot de veiligste 100.000 + gemeenten van Nederland. Veiligheid is een primaire levensbehoefte van mensen en die kan op allerlei manieren worden bedreigd. Bij criminaliteit en ondermijning hebben we als lokale overheid een belangrijke taak. Lokaal werken we samen met partijen zoals de politie, straatcoaches en ook ervaringsdeskundigen. En (boven)regionaal in de Drentse aanpak ondermijning en het landelijk programma Leefbaarheid en Veiligheid. Met onze straatcoaches en ervaringsdeskundigen laten we zien hoe belangrijk het is om niet alleen repressief te werk te gaan maar ook preventief. Door ons te concentreren op onze jongeren verminderen we het risico dat zij ten prooi vallen aan de verlokkingen van criminaliteit.
Dienstverlening en Digitalisering
De openstelling van het gemeentehuis op zaterdagochtend per 1 januari 2023 sluit aan bij de behoefte van inwoners. Ook telefonisch en online gebruiken we steeds meer en beter van kanalen en apps om in contact te staan met inwoners. Voor digitalisering van onze dienstverlening sluiten we aan bij de landelijke ontwikkeling waarin gemeenten samen optrekken om de dienstverlening aan inwoners te vereenvoudigen en te verbeteren. In Emmen is in 2023 voor het eerst Robotic Proces Automation (RPA) toegepast om de dienstverlening op peil te houden bij de grote aantallen WOZ bezwaren. Hiermee automatiseren we een deel van onze (repeterende) werkzaamheden. De digitalisering heeft een keerzijde: een toenemende druk van hackers die onze ICT infrastructuur en daarmee onze dienstverlening bedreigen. Tot nu toe lukt het ons deze bedreigingen af te slaan maar het blijft een grote investering in aandacht en geld vragen.
Rechtmatigheid
In deze jaarrekening is voor het eerst de rechtmatigheidsverantwoording door het college opgenomen. Hiermee is de verantwoordelijkheid voor het afgeven van het rechtmatigheidsoordeel verschoven van de accountant naar het college dat rechtstreeks op dit onderdeel verantwoording af aan de gemeenteraad. Het opzetten en uitvoeren van deze werkzaamheden is een hele uitdaging geweest vanwege het pas laat definitief worden van de definitieve richtlijnen.
